Zespół ECDDP informuje, że 15.12.2016 r. opublikowano nowelizację ustawy o VAT (ustawa z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 2024). Nowelizacja ma na celu przede wszystkim walkę z wyłudzeniami podatku. Większość jej postanowień weszła w życie 1.1.2017 r. Zmiany dotyczą m.in.:

1. Wprowadzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia w zakresie usług budowlanych i okołobudowlanych (katalog usług w nowym załączniku nr 14 do ustawy), ale tylko gdy usługodawca działa jako podwykonawca. Przy czym ustawodawca nie zdefiniował pojęcia podwykonawstwa. Z opublikowanych dokumentów związanych z procesem legislacyjnym wynika, że chodzi tu o usługi świadczone przez podwykonawców na rzecz głównego wykonawcy, oraz usługi dalszych podwykonawców. Mechanizmem tym nie są objęte usługi na rzecz osób fizycznych niebędących podatnikami VAT.

2. Nowe towary objęte odwrotnym obciążeniem. Mechanizm ten objął dodatkowo dostawy (bez względu na ich wartość): niektórych postaci złota, srebra i platyny oraz odpady i złom metali nieszlachetnych – towary wymienione w poz. 22a, 22aa, 22ab, 22c, 22ca, 27b oraz 28d załącznika nr 11. Ponadto odwrotne obciążenie od 1.1.2017 r. dotyczy procesorów, ale tylko w ramach jednolitej gospodarczo transakcji na kwotę ponad 20.000 zł netto (poz. 28 załącznika nr 11).

3. Ograniczenie zwolnienia z VAT w odniesieniu do czynności pomocniczych do usług finansowych i ubezpieczeniowych, określonych w art. 43 ust. 1 pkt 7 i 37-41. Dotychczas zwolnienie mogło być zastosowane także do świadczenia usług stanowiących element usług zwolnionych i który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej. Po nowelizacji, stosowanie zwolnień będzie możliwe tylko do takich czynności pomocniczych, które spełniają istotne właściwości usług zwolnionych (jest to kryterium wyprowadzone z orzecznictwa TSUE). Przykładem świadczenia, w odniesieniu do których zwolnienie nie będzie mogło być stosowane (a dotychczas było dopuszczalne) są usługi likwidacji szkód wykonywane na rzecz ubezpieczycieli. Ta zmiana wejdzie w życie 1.7.2017 r.

4. Modyfikacja zasad odliczania podatku naliczonego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz innych czynności, w których podatek należny jest rozliczany przez nabywcę – importu usług, usług krajowych objętych odwrotnym obciążeniem, dostaw z tytułu których podatnikiem jest nabywca oraz tzw. przemieszczenia nietransakcyjnego. Odliczenie na zasadach obejmujących w poprzednim stanie prawnym polegała (w uproszczeniu) na łącznym wykazaniu podatku należnego i naliczonego, bez względu na to czy dochodzi do terminowego rozliczenia, czy też gdy składana była korekta deklaracji. Po nowelizacji łączne wykazanie podatku należnego i naliczonego jest możliwe tylko, gdy podatnik rozlicza podatek należny w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca w którym powstał obowiązek podatkowy. W przeciwnym razie odliczenie podatku naliczonego nastąpi na bieżąco (a nie poprzez korektę wstecz).

5. Weryfikacja zasadności zwrotu różnicy podatku od 1.1.2017 r. może obejmować sprawdzenie, nie tylko rozliczenia danego podatnika, ale także całego łańcucha obrotu danym towarem. Nowelizacja wprost wskazuje bowiem, że weryfikacja ta może objąć także rozliczenia innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami, będącymi przedmiotem rozliczenia podatnika, oraz sprawdzenie zgodności tych rozliczeń z faktycznym przebiegiem transakcji.

6. Modyfikacja i doprecyzowanie przesłanek, od których zależy możliwość otrzymania zwrotu nadwyżki VAT w przyspieszonym terminie (w ciągu 25 dni). Obecnie zwrot taki przysługuje podatnikowi, gdy należności dotyczące faktur, z których odliczany jest podatek, zostały opłacone za pośrednictwem rachunku podatnika. Wyjątkiem są faktury dotyczące należności na kwotę do 15.000 zł. Ponadto kwota nadwyżki podatku naliczonego z poprzedniego okresu rozliczeniowego nie może przekraczać 3.000 zł. Przyspieszony zwrot nie przysługuje w okresie 12 miesięcy od rejestracji jako podatnik VAT czynny.

7. Przyznanie niektórym organom śledczym uprawnienia do żądania przedłużania terminu zwrotu VAT w związku z toczonym przez nie postępowaniem. Żądanie takie będą mogli zgłosić Komendant Główny Policji, Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Prokurator Generalny. Maksymalny okres przedłużenia terminu zwrotu na tej podstawie wynosi 3 miesiące.

8. Doprecyzowanie zasad rejestracji na potrzeby VAT. Wskazano, że rejestracja następuje po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym. Rejestracja nie nastąpi natomiast: gdy dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą; gdy dany podmiot nie istnieje; gdy mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się danym podmiotem albo jego pełnomocnikiem oraz gdy dany podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego.

9. Dodanie dodatkowych przesłanek będących podstawą do wykreślenia podatnika z rejestru VAT z urzędu: podane w zgłoszeniu rejestracyjnym danych niezgodnych z prawdą oraz okoliczność, że podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej. Wykreśleniem może także skutkować trwające ponad 6 miesięcy: zawieszenie działalności gospodarczej, brak składania deklaracji VAT, składanie deklaracji zerowych. W tych wypadkach przewidziano jednakże wyjątki oraz określono warunki w których organ przywraca zarejestrowanie podatnika. Ponadto wykreśleniem skutkuje świadome (a nie omyłkowe lub niewynikające z wiedzy podatnika) wystawianie pustych (dokumentujących czynności, które nie zostały dokonane) faktur lub faktur korygujących; wykazanie pomyłki lub niewiedzy w wystawianiu pustych faktur będzie skutkowało przywróceniem zarejestrowania. Bezwzględną (bez wyjątków i bez możliwości przywrócenia zarejestrowania) przesłanką do wykreślenia jest świadome uczestnictwo w wyłudzaniu podatku.

10. Ograniczenie możliwości kwartalnego rozliczania podatku VAT tylko do małych podatników. Dodatkowo uprawnienie to nie przysługuje w okresie 12 miesięcy od rejestracji.

11. Wprowadzenie obowiązku składania deklaracji podatkowych oraz informacji podsumowujących (w obrocie wewnątrzwspólnotowym i krajowym) za pomocą środków komunikacji elektronicznej (z określonymi w ustawie wyjątkami).

12. Likwidacja możliwości składania informacji podsumowujących w okresach kwartalnych.

13. Wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności pełnomocnika, który dokonuje rejestracji VAT w imieniu podatnika, za zaległości tego podatnika. Odpowiedzialność obejmuje zaległości podatkowe powstałe w ciągu 6 miesięcy od rejestracji, do kwoty 500.000 zł. Pełnomocnik nie będzie jej podlegał, jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majtkowej.

14. Modyfikacja zasad solidarnej odpowiedzialności nabywcy tzw. towarów wrażliwych za zaległości podatkowe dostawcy (katalog towarów z załącznika nr 13 do ustawy). Odpowiedzialność ta obejmie dodatkowo: olej z rzepaku, folie stretch oraz dyski HDD i SDD (poz. 12, 13a, 18a, 18b, 22, 23 i 24 załącznika nr 13). Wyłączone z niej są określone postacie złota, srebra i platyny oraz odpady i złom metali nieszlachetnych (te towary obejmie mechanizm odwrotnego obciążenia). Dla ewentualnego zwolnienia się z odpowiedzialności solidarnej dostawca musi dodatkowo (oprócz obecnych przesłanek) posiadać odpowiednią koncesję (dotyczy obrotu paliwami) i nie być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Ponadto dostawca musi upoważnić właściwe organy podatkowe do wglądu na swój rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo – kredytowej. Zapłata za towar musi nastąpić na ten rachunek.

15. Wskazanie dodatkowych danych, które należy zawrzeć w ewidencjach VAT – dane służące identyfikacji poszczególnych transakcji, w tym numer, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

16. Wprowadzenie dodatkowego zobowiązania podatkowego – tzw. sankcji VAT. Dotyczy ono zasadniczo wszystkich zaniżeń podatku (lub zawyżeń nadwyżki podatku naliczonego). Podstawowa stawka to 30 %. Stawka może zostać obniżona (pod określonymi warunkami) do 20% w przypadku dokonania korekty po kontroli podatkowej. Ponadto przewidziano stawkę podwyższoną sankcji 100%, dotyczącą zasadniczo, odliczenia podatku z pustych faktur, czyli takich, które: zostały wystawione przez podmiot nieistniejący; stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane; podają kwoty niezgodne z rzeczywistością; oraz potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego (czynności nieważne z mocy prawa lub pozorne).

17. Utrzymanie podwyższonych stawek VAT do końca 2018 r.

18. Zwiększenie limitu kwoty zwolnienia przysługującego ze względu na wielkość obrotu do 200.000 zł.