21 lutego 2022 r. do Sejmu, po przyjęciu przez Radę Ministrów, trafił projekt ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027.

Ustawa określa kompleksowe rozwiązania wdrożeniowe dedykowane zarządzaniu programami z zakresu polityki spójności oraz realizacji Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Konieczność opracowania nowej ustawy wynika z rozpoczęcia w 2021 roku, siedmioletniej perspektywy finansowania polityki spójności z budżetu Unii Europejskiej.

Nowe regulacje wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem wybranych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.

Efektem realizacji celów Ustawy możliwe będzie terminowe i zgodne z prawem krajowym oraz unijnym wydatkowanie i rozliczenie całości przyznanej Polsce na lata 2021-2027 alokacji środków unijnych, która wynosi prawie 76 mld EUR.

Wśród wielu nowych rozwiązań znalazły się takie, które z perspektywy wnioskodawców można ocenić jako pozytywne m. in.:

• określenie minimalnego czasu trwania naboru wniosków, tj. co najmniej 40 dni (dotyczy konkurencyjnego wyboru ofert),
• wprowadzanie zmian do projektu objętego dofinansowaniem – jeżeli zmiany nie wpłynęłyby na rezultat oceny projektu, który spowodowałby negatywną ocenę lub pod warunkiem, że zmiany wynikać będą z wystąpienia okoliczności niezależnych od beneficjenta, których nie mógł przewidzieć działając z należytą starannością oraz właściwa instytucja uzna, że zmieniony projekt w wystarczającym stopniu będzie się przyczyniał do realizacji celów programu,
• ograniczenie w dokonywaniu zmian regulaminu projektu (w określonym zakresie oraz o ile nie zajdzie konieczność dokonania zmian wynikająca z odrębnych przepisów):
  • brak możliwości zmiany regulaminu w zakresie wskazania sposobu wyboru projektów do dofinansowania,
  • brak możliwości zmiany kryteriów wyboru projektu po wpłynięciu pierwszego wniosku o dofinansowanie w ramach naboru (ewentualnie dokonanie zmiany przed tym zdarzeniem skutkować powinno wydłużeniem terminu składania wniosków o dofinansowanie projektu),
• wprowadzenie możliwości skorygowania oczywistej omyłki z urzędu na etapie protestu odnośnie projektów wybranych do dofinansowania – celem efektywniejszej realizacji prac związanych z rozpatrzeniem protestu,
• wprowadzenie usprawnień:
  • możliwość elektronicznego zgłoszenia zastrzeżeń przez beneficjenta do stwierdzonych nieprawidłowości pokontrolnych, np. skutkujących zmniejszeniem wartości wydatków kwalifikowanych ujętych w złożonym wniosku o płatność,
  • określenie terminu, w ramach którego instytucja kontrolująca po rozpatrzeniu zastrzeżeń zobowiązana jest do sporządzenia ostatecznej informacji pokontrolnej (nie dłużej niż 10 dni roboczych) – celem przyspieszenia procesu.

W ramach Ustawy można zauważyć również niekorzystne zmiany z punktu widzenia beneficjentów, a do nich należą m.in.:

• odmowa zawarcia umowy o dofinansowanie projektu lub podjęcia decyzji o dofinansowaniu projektu przez właściwą instytucję – w uzasadnionych przypadkach, w tym jeżeli zachodzi obawa wyrządzenia szkody w mieniu publicznym, w szczególności gdy w stosunku do wnioskodawcy toczy się postępowanie karne lub karne skarbowe,
• unieważnienie postępowania w zakresie wyboru projektów – np. jeżeli wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że wybór projektów do dofinansowania nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć,
• rozszerzenie katalogu osób, które mogą składać wyjaśnienia instytucji kontrolującej
  (w związku z podejrzeniem wystąpienia nadużycia finansowego lub złożenia przez beneficjenta niewystarczających wyjaśnień) – możliwość zwrócenia się przez instytucję kontrolującą do uczestników projektu, ostatecznych odbiorców czy podwykonawców celem złożenia wyjaśnień lub udostępnienia dokumentów dotyczących realizacji projektu,
• możliwość przeprowadzenia kontroli bez obecności beneficjenta lub osoby reprezentującej beneficjenta – w określonych przypadkach, np. gdy instytucja kontrolująca posiada informacje wskazujące na możliwość popełnienia przez podmiot kontrolowany nadużycia finansowego lub jeśli beneficjent albo reprezentująca go osoba nie stawili się na czynność oględzin,
• możliwość wystąpienia przez instytucję kontrolującą do właściwego miejscowo komendanta Policji z wnioskiem o pomoc – jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli,
• możliwość weryfikacji stanu realizacji projektu z wykorzystaniem zaawansowanych technologicznie narzędzi analitycznych i narzędzi rejestrujących obraz i dźwięk, w tym danych satelitarnych – zmiana ma umożliwić szersze gromadzenie materiału dowodowego (np. wykorzystanie drona na potrzeby weryfikacji projektu dotyczącego budowy infrastruktury drogowej).

Źródło: https://www.gov.pl/