Na czym polega mechanizm podzielonej płatności (MPP, split payment)?

Split payment sprowadza się do tego, że kwota podatku wynikającej z faktury trafia na specjalny rachunek VAT. Uiszczenie kwoty netto następuje natomiast na rachunek rozliczeniowy (lub imienny w SKOK) albo w inny sposób. Jeżeli płatność za fakturę jest dokonywana w drodze przelewu, to zostaje rozdzielona na kwotę netto i VAT. Pieniądze trafiają na dwa różne rachunki bankowe dostawcy. Kwota netto – na zwykły rachunek rozliczeniowy, a wartość podatku na specjalny rachunek VAT.

Czym jest rachunek VAT?

Rachunek VAT to rachunek prowadzony w walucie polskiej dla rachunku rozliczeniowego lub imiennego rachunku w SKOK prowadzonego dla celów działalności gospodarczej. Obowiązek założenia rachunku VAT spoczywa na banku albo na spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowa (SKOK), w której prowadzony jest rachunek rozliczeniowy. Środki zgromadzone na rachunku VAT są własnością podatnika, ale ich sposób użycia jest ograniczony.

Czy obligatoryjny MPP różni się od mechanizmu dotychczasowego, który jest dobrowolny?

Obowiązkowym split paymentem objęte są jedynie niektóre czynności. Mechanizm jest ten sam – kwota podatku wpływa na konto VAT, a kwota netto – na rachunek rozliczeniowy albo jest regulowana w inny sposób.

Kiedy obligatoryjny split payment wchodzi w życie?

1 listopada 2019 r.

Jaki jest zakres obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności?

MPP obejmie płatności za towary i usługi wymienione w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT, gdy są zawarte na fakturze, której wartość przekracza 15.000 zł brutto (kwota graniczna). Czyli musi to być kwota 15.000,01 zł lub wyższa.

Jakich czynności dotyczy obligatoryjny split payment?

Pełen katalog czynności objętych obligatoryjnym MPP jest zawarty w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, będą to zasadniczo:

1. towary dotychczas objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia (załącznik nr 11 do ustawy o VAT): są to m.in. laptopy, telefony komórkowe, metale szlachetne i nieszlachetne, biżuteria i wyroby jubilerskie, odpady i surowce wtórne – szkło, guma, papier, wyroby stalowe, pręty, druty, żelazostopy, złom;
2. usługi objęte dotychczas odwrotnym obciążeniem (załącznik nr 14 do ustawy o VAT) – usługi budowlane oraz usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych;
3. towary do tej pory objęte solidarną odpowiedzialnością nabywcy (załącznik nr 13 do ustawy o VAT) – niektóre wyroby stalowe, paliwa, a także m.in. olej rzepakowy, dyski HDD i SDD, aparaty cyfrowe;
4. pozostałe towary, które dotychczas nie były objęte odwrotnym obciążeniem lub solidarną odpowiedzialnością nabywcy. Są to m. in: części i akcesoria do pojazdów silnikowych; węgiel i produkty węglowe; maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria, określone urządzenia elektryczne i ich części i akcesoria, wszystkie komputery oraz pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych.

Spółka do tej pory stosowała mechanizm odwrotnego obciążenia do dostaw towarów wskazanych w załączniku nr 11 i usług z załącznika nr 14 do ustawy o VAT. Jakie zmiany w tym zakresie wchodzą w życie 1.11.2019 r.?

Dotychczasowy mechanizm odwrotnego obciążenia w transakcjach krajowych zostanie zniesiony. Wszystkie pozycje z załącznika nr 11 i nr 14 do ustawy o VAT zostaną w pełni przeniesione do załącznika nr 15 do ustawy o VAT.

Jak liczyć kwotę graniczą 15.000 zł?

Kwota graniczna 15.000 zł odnosi się do ogólnej wartości należności z danej faktury.

Czy kwota graniczna 15.000 zł oznacza wartość brutto czy netto?

Jest to ogólna wartość należności, a więc kwota brutto.

Spółka otrzymała fakturę na kwotę 24.600 zł brutto (20.000 zł netto + 4.600 zł VAT). Dokument zawiera towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, ale tylko o wartości 1.230 zł brutto – pozostałe pozycje na fakturze to czynności niewymienione w załączniku nr 15. Czy Spółka ma obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności?

Spółka ma obowiązek zastosować MPP do tych towarów, które są wskazane w załączniku nr 15. Nie ma przy tym znaczenia, że wartość tych towarów wykazanych na tej fakturze jest niższa niż 15.000 zł. Użycie split paymentu do innych pozycji nie jest konieczne (choć nabywca może to uczynić dobrowolnie).

Spółka do tej pory nabywała laptopy. Były to towary objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia, jeśli łączna ich wartość w ramach jednolitej gospodarczo transakcji przekracza kwotę 20.000 zł netto. Zdarzały się sytuacje, w których jednolita gospodarczo transakcja zakupu laptopów stanowiła np. dwie usługi dokumentowane dwoma fakturami, każda na kwotę 10.000 zł netto. Czy przekroczenie kwoty granicznej w ramach jednolitej gospodarczo transakcji ma znaczenie przy obligatoryjnym split paymencie?

Nowe zasady MPP nie odnoszą się do jednolitej gospodarczo transakcji, tyko do wartości należności wyrażonej na danej fakturze. We wskazanej sytuacji obligatoryjny split payment nie ma zastosowania.

Spółka do tej pory świadczyła usługi budowlane, które były objęte odwrotnym obciążeniem, ale tylko gdy występowała jako podwykonawca (na rzecz głównego wykonawcy). Jeżeli natomiast odbiorcą usługi był inwestor to stosowano zasady ogólne (faktura z doliczonym podatkiem). Czy okoliczność, że podatnik działa jako podwykonawca jest istotna z punktu widzenia split paymentu?

Okoliczność ta nie ma znaczenia. Obligatoryjny split payment stosuje się zarówno usługi na rzecz głównego wykonawcy, jak i usługi na rzecz inwestora.

Jakie są obowiązki podatnika dokonującego sprzedaży objętej obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności?

Odpowiedź: Sprzedawca jest zobowiązany oznaczyć faktury wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. Nie można w tym przypadku stosować żadnych skrótów, np. „MPP”. Ponadto musi on przyjąć płatność przy wykorzystaniu tego mechanizmu. Obligatoryjnego split paymentu nie można bowiem wyłączyć w drodze postanowień umownych z nabywcą.

Spółka wystawia faktury w języku angielskim. Czy może oznaczyć faktury z obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności angielskim wyrażeniem „split payment”?

Ustawodawca przewidział, że faktury w takim przypadku muszą zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności” – dokładnie w tej postaci – w języku polskim. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodatkowo przetłumaczyć to oznaczanie na język obcy. Niemniej polskie oznaczenie musi pozostać.

Spółka wystawia fakturę na kwotę 24.600 zł brutto (20.000 zł netto + 4.600 zł VAT). Dokument zawiera towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, ale tylko o wartości 1.230 zł brutto – pozostałe pozycje na fakturze to czynności niewymienione w załączniku nr 15. Czy Spółka ma obowiązek zawrzeć na fakturze wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”?

Spółka ma obowiązek oznaczyć fakturę wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. Spółka nie musi przy tym wskazywać dokładnie, do których pozycji z faktury MPP musi znaleźć zastosowanie.

Spółka dokonała sprzedaży usługi wymienionej w załączniku nr 15 o wartości 24.600 zł brutto, ale chce uniknąć konieczności zastosowania obligatoryjnego split paymentu. W tym celu, planuje wystawić dwie faktury – każda na kwotę 12.300 zł brutto. Czy jest to możliwe?

Takie postępowanie mogłoby zostać potraktowane jako zamierzone działanie w kierunku obejścia prawa, mogłoby zatem wiązać się z ryzykiem podatkowym.

Jakie konsekwencje dla sprzedawcy pociąga za sobą wystawienie faktury bez wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”?

W takim przypadku, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego może nałożyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. Ponadto podatnik, na mocy Kodeksu karnego skarbowego, może podlegać sankcji za wadliwe wystawienie faktury.

Czy istnieje możliwość uniknięcia sankcji (dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30%), gdy nie zawarto na fakturze obowiązkowych wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”?

Sankcja nie będzie nałożona, jeżeli nabywca w wymaganym zakresie dokonał płatności z zastosowaniem MPP.

Spółka po przesłaniu faktury do nabywcy zorientowała się, że nie zawarła na tym dokumencie wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”. Co powinna wtedy uczynić?

Jeżeli sprzedawca przez błąd nie oznaczy faktury wymaganym dopiskiem, to powinien przede wszystkim poinformować nabywcę, że wystawił mu fakturę bez wymaganego oznaczenia. Najlepiej uczynić to od razu, niezależnie od obowiązku wystawienia faktury korygującej, która takie oznaczenie przywróci.

Jakie konsekwencje ciążą na nabywcy, który nie zastosuje obligatoryjnego split paymentu?

Na nabywcę może być nałożone przez naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego dodatkowe zobowiązanie podatkowe (sankcja) w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze. Dokonanie płatności z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności jest ponadto sankcjonowane na mocy Kodeksu karnego skarbowego – podlega karze do 720 stawek dziennych. W wypadku mniejszej wagi obowiązuje kara grzywny za wykroczenie skarbowe.

Czy w przypadku obligatoryjnego MPP na nabywcy/usługobiorcy, będzie ciążyć sankcja, jeżeli sprzedawca nie zawarł na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”?

Brak odpowiedniego oznaczenia na fakturze nie zwalnia odbiorcy faktury z obowiązku stosowania split paymentu, a także z możliwej sankcji w razie jego naruszenia.

Spółka otrzymała fakturę na kwotę 17.000 zł brutto z tytułu nabycia towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Sprzedawca zawarł wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”. Spółka potrąca należność z tej faktury z należnością jaką posiada wobec sprzedawcy (też na kwotę 17.000 zł). W związku z tym, Spółka w ogóle nie będzie przekazywać środków pieniężnych kontrahentowi. Czy Spółka musi zastosować MPP?

W przypadku potrącenia (kompensaty) split payment nie ma zastosowania, w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane.

Spółka zamówiła usługę wymienioną w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Spółka przed wykonaniem świadczenia ma zapłacić zaliczkę w kwocie 20.000 zł. Czy split paymentu musi znaleźć zastosowanie?

MPP odnosi się także do zaliczek – przy spełnieniu ogólnych przesłanek. Należność z faktury dokumentującej zaliczkę przekracza kwotę graniczną. Sprzedawca powinien więc zawrzeć na tym dokumencie wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”, a nabywca przelać wartość podatku na rachunek VAT.

Spółka zamówiła partię procesorów (towar z poz. 59 załącznik nr 15 do ustawy o VAT) na kwotę 24.600 zł brutto. Połowa należności na być zapłacona przed dostawą jako zaliczka (resztę nabywca uiści po otrzymaniu procesorów). Czy split payment jest w tym przypadku konieczny do zastosowania?

Wartość zaliczki wynosi 12.300 zł. Należność z tej faktury zaliczkowej, to mniej niż 15.000 zł, a więc poniżej kwoty wymaganego split paymentu. Podobnie, MPP nie będzie musiał być zastosowany po wystawieniu faktury dokumentującej dostawę (po jej realizacji).

Spółka stosowała do tej pory dobrowolnie split payment – dokonując pojedynczych, osobnych przelewów należności z faktur od stałego kontrahenta. Czy istnieje możliwość wykonania przelewów zbiorczych – a więc odnoszących się do wielu faktur, z zastosowaniem MPP?

W nowym stanie prawnym istnieje możliwość zlecania zbiorczych przelewów z zastosowaniem split paymentu. Taki przelew dotyczy więcej niż jednej faktury, ale musi obejmować całość należności ze wszystkich faktur wystawionych na rzecz danego podatnika w wybranym przez niego okresie. Okres ten nie może być krótszy niż jeden dzień i nie dłuższy niż jeden miesiąc kalendarzowy. Komunikat przelewu obejmuje należności ze wszystkich faktury wystawionych przez danego dostawcę lub usługodawcę oraz zawiera sumę kwot podatku z tych faktur. Ponadto należy podać okres, którego dotyczy płatność (zamiast numerów faktur).

Jaki najdłuższy okres może być objęty zbiorczym przelewem z zastosowaniem split paymentu?

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez Ministerstwo Finansów, zbiorczy przelew może dotyczyć faktur wystawionych w jednym miesiącu kalendarzowym (lub z części tego miesiąca).

Przelew nie powinien zawierać należności z faktur wystawionych w dwóch różnych miesiącach kalendarzowych.

Spółka zamierza wykonać zbiorczy przelew z zastosowaniem split paymentu na wszystkie faktury wystawione przez kontrahenta w grudniu 2019 r. Czy przelewu trzeba dokonać do końca 31.12.2019r.?

Zbiorczy przelew nie musi być zlecony w okresie, którego dotyczy. Można przeprowadzić go później.

Jak można wykorzystać środki zgromadzone na rachunku VAT (w jaki sposób można obciążyć rachunek VAT)?

Zasadniczo, środki zgromadzone na rachunku VAT danego podatnika mogą posłużyć jedynie do: zapłaty wartości podatku na rachunek VAT innego podatnika, zwrotu odpowiedniej kwoty sprzedawcy w razie obniżenia podstawy opodatkowania (np. rabat), zapłaty należności publicznoprawnych, przekazania wartości podatku VAT dostawcy towarów lub usługodawcy (jeżeli dany podatnik, który otrzymał środki nie jest dostawcą lub usługobiorca); zwrotu nienależnie otrzymanej płatności (na rachunek VAT posiadacza rachunku, od którego otrzymano tę płatność).

Ponadto można ubiegać się o zwrot środków pieniężnych do naczelnika urzędu skarbowego.

Termin na rozpatrzenie takiego wniosku wynosi 60 dni. W razie pozytywnego rozpatrzenia, środki są przelewane na rachunek rozliczeniowy podatnika i można z nich swobodnie korzystać.

Jakie należności publicznoprawne mogą być uregulowane środkami z rachunku VAT.

W stanie prawnym od 1.11.2019 r., z rachunku VAT można opłacić należności związane z regulowaniem podatku od towarów i usług, podatku dochodowego, podatku akcyzowego, należności celnych oraz należności z tytułu składek ZUS. Płatności ww. podatków i należności celnych powinny mieć miejsce na rachunek organu podatkowego.

Kiedy naczelnik urzędu skarbowego może odmówić przekazania środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy?

Organ podatkowy przed zwrotem powinien zbadać, czy podatnik nie ma zaległości albo czy zachodzi uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania podatkowego w podatku VAT, podatku dochodowym, akcyzie lub w należnościach celnych. Jeżeli tak, to organ odmawia przekazania środków z rachunku VAT. Istnienie zaległości w zakresie składek ZUS nie jest badane.

Spółka cyklicznie nabywa od stałego kontrahenta towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT (wystawiane przez kontrahenta faktury opiewają na kwoty ponad 15.000 z). Spółka została poinformowana, że jej należności wobec kontrahenta są przedmiotem umowy faktoringu i zostały nabyte przez firmę faktoringową. Spółka ma przelewać należności z faktur na rachunek faktora. Jakie skutki wywołuje ta sytuacja po stronie Spółki (nabywcy), sprzedawcy oraz faktora?

Transakcje są objęte MPP, a więc sprzedawca musi wystawiać faktury z oznaczeniem „mechanizm podzielonej płatności”. Jest jak najbardziej dopuszczalne, żeby Spółka przekazywała środki na rachunek VAT innego podmiotu niż jej dostawca. Faktor będzie jednakże mógł być pociągnięty do solidarnej odpowiedzialności za ewentualny nierozliczony przez sprzedawcę podatek – do wysokości kwoty otrzymanej przez faktora na rachunek VAT. Faktor zwolni się z tej odpowiedzialności, jeżeli przeleje środki ze swojego rachunku VAT na rachunek VAT sprzedawcy.

Spółka (zamawiający) nabywa świadczenie realizacji kompleksowej inwestycji budowalnej (jest to usługa zawarta w załączniku nr 15 do stawy o VAT). Główny wykonawca inwestycji korzysta ze świadczeń budowlanych podwykonawcy. Strony (zamawiający, główny wykonawca i podwykonawca) umówiły się, że zamawiający będzie dokonywał płatności (każda na ponad 15.000 zł) w ten sposób, że wartość netto dobędzie przelewana podwykonawcy, natomiast kwota podatku trafi na rachunek VAT głównego wykonawcy. Jakie skutki wywołuje ta sytuacja?

Usługi głównego wykonawcy na rzecz zamawiającego są objęte obligatoryjnym split paymentem. Główny wykonawca musi więc wystawiać faktury z oznaczeniem „mechanizm podzielonej płatności”. Jest jak najbardziej dopuszczalne, żeby Spółka regulowała należności w przedstawiony sposób. Zastosowanie split paymentu polega na tym, że wartość podatku jest przekazywana na rachunek VAT. Wartość netto może być natomiast regulowana w dowolny sposób, w tym także tak jak ustalono to pomiędzy zamawiającym, głównym wykonawcą, a podwykonawcą.

Czy split payment ma zastosowanie w przypadku usług świadczonych przez podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego, tj. zwolnienia ze względu na kwotę obrotu nieprzekraczającą rocznie 200.000 zł?

Split payment nie ma wtedy zastosowania.

Na czym polega system odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zaległości dostawcy, który został wprowadzany wraz z obowiązkowym split paymentem?

Potencjalna odpowiedzialność solidarna zasadniczo uzupełnia obligatoryjny MPP. Dotyczy ona nabyć towarów (a nie usług) wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Przy czym solidarna odpowiedzialność nie znajdzie zastosowania w odniesieniu do:

1. transakcji na ponad 15.000 zł (a więc takich co do których split payment jest obowiązkowy);
2. transakcji na mniejszą kwotę, jeżeli split payment zostanie zastosowany dobrowolnie.

Czy z wprowadzeniem obowiązkowego split paymentu wiążą się sankcje w podatku dochodowym od osób prawnym i podatku dochodowym od osób fizycznych?

Jeżeli podatnik nie wykona przelewu z zastosowaniem MPP, gdy istnieje taki obowiązek, to nie będzie mógł zaliczyć danego wydatku do kosztów uzyskania przychodu. Przy czym, będzie to dotyczyło tylko sytuacji, gdy faktura dokumentująca nabyty towar lub usługę posiada oznaczenie „mechanizm podzielonej płatności”.